“ÜLKEMİZDE BİRİNCİ BASAMAKTA ÇALIŞAN HEKİMLER EN BÜYÜK GRUBU OLUŞTURMASINA RAĞMEN PANDEMİ İLE MÜCADELE; AİLE HEKİMLERİ, ASM’LER YOK SAYILARAK PLANLANDI. HASTANE UYGULAMALARI İLE İLGİLİ KILAVUZLAR YAYIMLANIRKEN ASM’LERDE COVİD-19 HASTASININ YÖNETİMİ İLE İLGİLİ KILAVUZ YAYIMLANMADI”
Türk Tabipleri Birliği (TTB) tarafından düzenlenen “Covid-19 ve Sağlık Çalışanlarının Sağlığı” Sempozyumunda konuşan Türkiye Aile Hekimleri Uzmanlık Derneği (TAHUD) Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Uzm. Dr. Erdem Birgül şunları kaydetti:
“TÜM SAĞLIK ÇALIŞANLARIYLA İLGİLİ RAKAMLAR NET OLMASA DA AVRUPA’DA PANDEMİ NEDENİYLE KAYBEDİLEN TÜM HEKİMLERİN YÜZDE 26 İLA 33’ÜNÜN AİLE HEKİMİ”
“Tüm sağlık çalışanlarıyla ilgili rakamlar net olmasa da Avrupa’da pandemi nedeniyle kaybedilen tüm hekimlerin yüzde 26 ila 33’ünün aile hekimi olduğu açıklanıyor. Ülkemizde ise birinci basamakta çalışan hekimlerin en büyük grubu oluşturduğunu görüyoruz. Pandemide Aile Sağlık Merkezi (ASM) çalışanları en fazla maruz durumdayken pandemi ile mücadele ASM’ler yok sayılarak planlanlandı… Maalesef bu, resmi metinlerde bile belirtildi. ASM personeline pandemi ile ilgili herhangi bir özel eğitim verilmedi, meslektaşlarımız bireysel önlemler geliştirmeye çalıştılar. Hastane uygulamaları ile ilgili kılavuzlar yayımlanırken ASM’lerde covid-19 hastasının yönetimi ile ilgili kılavuz yayımlanmadı. TAHUD olarak biz bir rehber yayımladık; enfekte olma ihtimali olan hastaların randevu ile ASM’ye gidebilmesini defalarca talep ettik. Ancak bu, berberlere bile zorunluluk olarak getirilirken ASM’lere öyle bir zorunluluk uygulanamadı.
“İTALYA’DA İKİ BÖLGENİN KARŞILAŞTIRILDIĞI BİR ÇALIŞMADA BİRİNCİ BASAMAK ÜZERİNDEN MÜCADELENİN PLANLANDIĞI BÖLGEDE HİÇ AİLE HEKİMİ KAYBEDİLMEMİŞKEN; HASTANELER ÜZERİNDEN PLANLAMA YAPILAN BÖLGEDE 12 HEKİMİN KAYBEDİLDİĞİ GÖSTERİLİYOR”
İtalya Örneği
İtalya’da iki bölgenin karşılaştırıldığı bir çalışmada birinci basamak üzerinden mücadelenin planlandığı bölgede hiç aile hekimi kaybedilmemişken; hastaneler üzerinden planlama yapılan bölgede 12 hekimin kaybedildiği gösteriliyor. Yine genel ölüm oranlarında da birinci basamak üzerinden mücadelenin planlandığı bölgede diğerine nazaran çok daha az sayıda toplam ölüm gerçekleşmiş.
Bilim Kurulunda Aile Hekimliği Yok
Tüm girişimlerimize rağmen ülkemizde Sağlık Bakanlığı Bilim Kurulunda aile hekimi akademisyenlerinin veya birinci basamak temsilcilerinin yer alması maalesef mümkün olmadı.
Maske ve PCR Testi Sorunu
Pandeminin başında kişisel koruyucu ekipman eksikliği çok fazlaydı. Gelen malzemeler ASM’de çalışan personelin tamamı düşünülerek hiçbir zaman hesaplanmadı. Bir dönem maske satışı bile yoktu biliyorsunuz; satın almak da mümkün olmadı. Dernek olarak eksikleri tespit etme çalışması yaptık; hala N95 gibi maske temininde arkadaşlarımız çok zorlandıklarını ifade ediyorlar.
Tabii bu sırada hastalanıp temaslı duruma düşen çalışma arkadaşları olmasına rağmen PCR testi bile yapılamayan ASM personeli oldu.
ASM’lerin havalandırma koşulları çok yetersiz iken zorunlu olmayan işler ertelenmedi, ASM’ler gereksiz iş yükü altında bırakıldı. Teletıp gibi uzaktan uygulamalar yeterince kullanılamadı. Avrupa’da teletıp yöntemleri kullanılarak tüm sağlık sistemine başvuruların azaltılabilmesi dahil yükün hafifletildiği örnekjler var…
Eğitimde Aksamalar Yaşandı
Tıp fakültesi eğitimi gibi aile kimi asistanlarının uzmanlık eğitimleri ve özellikle rotasyonlarda büyük aksamalar oldu. Pandemi servislerinde yoğun olarak görevlendirildiler, neredeyse hastanenin her alanında uzun saatler çalışmak durumunda kaldılar. Bazı rotasyonları yapamadılar.
Aşı için ASM’ler Tercih Ediliyor
Enfekte olma korkusu nedeniyle hastalar kontrol muayenelerini ertelediler; kronik hastalık yönetiminde erteleme, aksaklık, gecikmeler ciddi bir boyuta ulaşmış durumda. Çok ciddi bir sorun ve iş yükü olarak bizleri bekliyor olacak. Gerek mesai saati hesabı yapılmadan verilen görevler varken pandemi aşılaması ASM’nin görevlerine eklendi. Aşı randevularının yoğunluğu, sistemdeki karışıklığın devam ettiğini biliyoruz. Bir hafta sonraya 5 dakikaya bir verilen randevular büyük bir sorun yarattı; ek olarak Bakanlık nezdinde de basın açıklaması şeklinde buna dikkat çektik. Hastaneye gitmekten çekinen hastaların aşı olmak için ASM’leri tercih ettiklerini gördük; bazen devlet hastaneleri kadrolarının boş kaldığını gözlemliyoruz. Pandemi aşılaması diğer hizmetler devam ettirilirken hastalar ve sağlık çalışanları için ilave bir maruziyet ortaya çıkarıyor. Yeni varyantların virüs yükü ve bulaş oranlarının arttığı bilgisi de durumu gelecek için daha da vahim hale getiriyor.
“SAĞLIK ÇALIŞANLARA YAPILAN ÖDEMELERDE HİÇBİR RAKAM TELAFFUZ EDİLMEZKEN AİLE HEKİMLERİNE ÖDENECEK EK RAKAM BASINA AÇIKLANDI MAALESEF. ÜSTELİK UZUN SÜRE ÖDEMESİ DE YAPILMADI”
Aile Hekimleri Yok Sayılıyorlar
Yakın zamana kadar covid-19’un meslek hastalığı sayılmaması motivasyonumuzu olumsuz etkilemişti; hatta başlangıçta, bir süre, hastalanan aile hekimlerinin sözleşmeli çalıştıkları için ücretlerinde kesinti bile yapılmıştı. Sıklıkla adaletsizce dağıtılmış yoğun iş yüküyle çalışan aile hekimliği asistanları başta olmak üzere ASM’lerde, hastanelerde çalışan arkadaşlarımızın özlük hakları ile ilgili sorunlar yaşadılar; ek ödemelerle ilgili adaletsizliklere maruz kaldılar; bir çoğu ödeme alamadı. Bu konuda da Dernek olarak girişimlerde bulunduk. Sağlık çalışanlara yapılan ödemelerde hiçbir rakam telaffuz edilmezken aile hekimlerine ödenecek ek rakam basına açıklandı maalesef. Üstelik uzun süre ödemesi de yapılmadı. Meslektaşlarımız arasında son derece olumsuz bir etki yarattı. Sağlıkta şiddet devam etti, pandemi koşullarında önleyici hiçbir adım atılmadı. Aile hekimlerine şiddette artış, psikolojik sorunlar, çalışanların iş ve aile rol çatışmaları ve bilinen genel sorunlar aile hekimliğinde devam ediyor. En önemlisi de aile hekimleri maalesef yok sayılıyorlar, hala kendilerini yok sayılmış hissediyorlar.”
