YÖK raporunda rotasyon, nöbet, performans vb uygulamalarda öne çıkan çözüm önerileri şöyle:
“Gereksiz olduğu kanaatine varılan bölümlerin kaldırılması uygun görülmektedir. Ayrıca kurumlar arasındaki uygulama farklarının kaldırılması konusunda Tıpta Uzmanlık Kurulu (TUK) daha aktif rol almalıdır.”
“Öğretim elemanlarına eğitim/özel vaka oranı getirilebilir. Eğitim vakası için gerekirse Sağlık Bakanlığı tarafından belirlenen katsayı arttırılabilir. Özel vakaların mesai içinde alınmaması konusunda etkili önlemler alınabilir. Bütün cerrahi branşlarda ve girişimsel işlem gerektiren bölümlerde yeterliliğin değerlendirilmesinde pratik değerlendirme sınavı ve tüm tıp branşlarında merkezi olarak düzenlenen yıllık sınavlar ve bitirme sınavı yapılabilir.”
“Performans sistemi asistan/araştırma görevlilerine de getirilebilir. Asistan/araştırma görevlisi döner sermaye ödemelerinin belirli sınırlar içinde olması önerilmektedir. Aynı kurumda bölümler arası büyük farklılıklar ortaya çıkmaktadır. Bu durumun eşitlenmesi önerilmektedir. Uzman hekimlerin nöbet sistemine dahil edilmesi önerilmektedir.”
Yükseköğretim Kurulu (YÖK) tarafından, Türkiye’deki Devlet ve Vakıf Yükseköğretim Kurumlarının Tıp Fakültelerindeki mezuniyet sonrası eğitimin görüşülmesi amacıyla Mayıs 2017’de düzenlenen “Tıp Dallarında Asistan Eğitimi Çalıştayı” raporunda, çalışma gruplarının yaptığı yuvarlak masa çalışmalarının verileri de yayınlandı.
Rotasyon eğitimleri, eğitim programı ve eğitsel aktivitelerin etkinliği (temel / dahili / cerrahi), tezler ve etkinliği, bilimsel faaliyetlere ayrılan zaman ve bilimsel aktivitelere ulaşma imkanı, eğiticilerin eğitimdeki katkıları, alana özgü yetkinliklerin kazanılması (temel / dahili / cerrahi), sosyal hayat ve iletişim problemler, mezuniyet sonrası eğitimde idari problemler ve ek hususlar hakkında çalışma grupları içerisinde görüş alışverişinde bulunuldu.
ROTASYON EĞİTİMLERİNDEKİ SORUNLAR:
• Rotasyonların uygulanmasında standardizasyon sorunlarının yanı sıra, bu konuda kurumlar arası ciddi uygulama farklılıkları ortaya çıkmaktadır. Bazı kurumlarda rotasyonlar düzenli olarak uygulanırken, bazı kurumlarda ise aktif olarak gerçekleştirilmemektedir. Ayrıca rotasyonlar asistan/araştırma görevlisi karnelerinde etkin bir şekilde değerlendirilmemektedir.
• Asistan/araştırma görevlisi sayılarındaki yetersizlik nedeniyle rotasyon uygulamalarında güçlükler yaşanmaktadır. Rotasyona giden asistanlar iş gücüne katkı sağlayacak bir personel gibi kullanılabilmektedir. Buna örnek olarak acil tıp bölümünde iş gücünün tamamlanması adına diğer bölümlerden rotasyon için gelen asistanlar çalıştırılabilmektedir.
• Rotasyona gidilen bölümlerde rotasyon eğitimini vermesi istenilen eğitici konusundaki yetersizlik ciddi bir problem olarak karşımıza çıkmaktadır.
• Özellikle yan dal rotasyonlarında (Pediatri, Dahiliye gibi bölümler için) bazı kurumlarda tüm alt branş rotasyonlarının olmaması nedeniyle asistan/araştırma görevlileri bilgi ve beceri noktasında yeterli düzeyde
eğitim alamamaktadır.
• Tıp fakültesinin tek olduğu illerde rotasyon bölümlerin eksik olması durumunda ek sorunlar ortaya çıkmaktadır.
ÇÖZÜM ÖNERİLERİ:
• Rotasyonlar konusunda geri bildirim alınarak gereksiz olduğu kanaatine varılan bölümlerin kaldırılması uygun görülmektedir. Ayrıca kurumlar arasındaki uygulama farklarının kaldırılması konusunda Tıpta Uzmanlık Kurulu (TUK) daha aktif rol almalıdır.
• Rotasyon eğitimleri için dış merkeze giden asistan/araştırma görevlilerinin döner sermaye desteği konusunda mağdur edilmemeleri önerilmektedir.
• Yan dal rotasyonlarının tamamının bulunmadığı kurumlardaki asistan/araştırma görevlileri rotasyon eğitimlerini yeterli düzeyde alabilecekleri kurumlara yönlendirilmelidir.
• Bölüm içi rotasyonlarda eğitim verecek kişinin yetkin olması, yeterli kadro sağlanarak rotasyonların kâğıt üzerinde yapılmasının önüne geçilmesi, rotasyonlara başlama zamanının standardize edilmesi, rotasyon programlarının düzenlenmesi, eğitici niteliği olmayan hekimlerin iş tanımının belirlenmesi (uzman hekimlerin servis işleyişinde etkin rol alması), alana uygun rotasyon yönergesinin hazırlanması, sürelerin çalışma dönemine yönelik olarak düzenlenmesi ve bunlara uyulmasının uygun olacağı düşünülmektedir.
EĞİTİM PROGRAMI VE EĞİTSEL AKTİVİTELERDEKİ SORUNLAR:
• Eğitim programlarının uygulanması konusunda hizmet odaklı çalışılan kurumlarda ciddi güçlükler ortaya çıkmaktadır. Öğle arasına eğitim saatleri konulmaktadır. Bu durum vakıf üniversitelerinde daha belirgin hale gelmektedir.
• Birçok kurumda standart bir eğitim programı olmadığı görülmektedir.
• Bazı kurumlarda eğitim faaliyetlerinin ağırlıklı olarak asistan/araştırma görevlileri tarafından yürütüldüğü
görülmektedir.
• TUKMOS/ÇEP programının uygulanmasında kurumlar arası farklılıklar bulunmaktadır.
• Polikliniğe eğiticilerin katkılarının yetersizliği nedeniyle poliklinik işleyişinde (örneğin hasta danışılması)
ciddi sıkıntıların ortaya çıktığı görülmektedir.
• Uzmanlık eğitimi sonunda yapılması önerilen yeterlilik sınavlarının etkinliği ve zorunluluğu konusunda
sorunlar bulunmaktadır.
ÇÖZÜM ÖNERİLERİ:
• Bilgi paylaşımından ziyade deneyim paylaşımı, yıllık seminerler, sabah vaka toplantıları, literatür toplantılarının eğitim yılı öncesi planlanması ve düzenli bir şekilde mesai saatleri içinde yapılmasının daha doğru olacağı düşünülmektedir.
• Yeterlilik sınavlarının daha yaygın şekilde uygulanması önerilmektedir.
• Yeterlilik sınavları UEMS (The European Union of Medical Specialists)’e entegre olarak gerçekleştirilebilir.
• Yeterlilik sınavı uygulaması yaygınlaştırılmalıdır ancak bunun öncesinde verilen eğitim standart hale getirilmelidir. Teorik olarak yeterlilik sınavı yapılabilir ancak pratik sınav mutlaka klinikte gerçekleştirilmelidir.
• Yeterlilik sınavı sisteminin eğitim sırasında ve sonrasında olmak üzere aşama aşama uygulanması önerilmektedir. Öncelikle yönlendirici sınavlar daha sonrasında ise cezalandırıcı sınavlara geçilmesi önerilmektedir. Merkezi yeterlilik sınavı için çoktan seçmeli ve açık uçlu sorulardan oluşan soru bankası hazırlanmalıdır. Merkezi yeterlilik sınavı sıralama için değil yeterlilik için gerçekleştirilmelidir.
• TUKMOS tarafından teorik eğitim etkinliklerinin standardizasyonu ve her anabilim dalı/kliniğin eğitim programını yıllık olarak üst birimine bildirilmesi ayrıca eğiticilerin eğitim noktasında belirli sorumluluklarının olmasının doğru olacağı düşünülmektedir.
• Eğiticilerin eğitim faaliyetleri açısından denetlenmesi önerilmektedir.
• Asistan/araştırma görevlilerinin varlığı kurumun vermiş olduğu sağlık hizmetlerinin akışını değiştirmemelidir. Asistan/araştırma görevlilerinin kurumda bulunmalarının öncelikli amacı eğitim almak olmalıdır.
TEZLER VE ETKİNLİĞİNE İLİŞKİN SORUNLAR:
• Asistan/araştırma görevlilerinin ve eğiticilerin motivasyonunun hizmet kaygısı nedeniyle düşük olmasına
bağlı olarak tezlere yeterince önem verilmemektedir.
• Tez danışmanları kura veya sıra usulü belirlenmektedir. Asistan/araştırma görevlileri istediği tez hocasının
danışman olarak seçememektedir.
• Tez izleme süreci etkili bir şekilde takip edilmemektedir.
ÇÖZÜM ÖNERİLERİ:
• Tez zorunluğu kaldırılabilir veya isteğe bağlı olarak yapılabilir.
• Asistan/araştırma görevlilerine eğitiminin son dönemlerinde tez hazırlanması için tez izni verilebilir ve bu
izin resmi hale getirilebilir.
• Tez danışmanları o alanda deneyimli ve donanımlı eğiticilerden seçilebilir.
• Tez hazırlama yönergesinin oluşturulması ve izlem sürecinin daha etkili bir şekilde takibi önerilmektedir.
• Tezlere Bilimsel Araştırma Projesi (BAP) desteği artırılmalıdır.
• Tezlerin kalitesi daha etkin bir şekilde denetlenebilir.
• Yapılan tezlerden yayın üretilmesinin teşvik edilmesi önerilmektedir.
• Tez çalışması için gereken hasta ve çalışma giderleri için asistan/araştırma görevlisinden ücret
istenmemelidir.
BİLİMSEL FAALİYETLERE AYRILAN ZAMAN VE BİLİMSEL AKTİVİTELERE ULAŞMA İMKANI
• TUKMOS (Tıpta Uzmanlık Kurulu Müfredat Oluşturma ve Standart Belirleme Sistemi)’nde asistan/araştırma görevlilerinin katılması gereken temel kongre sayısı belirlenmiş olmasına rağmen kliniklerde uygulanmamaktadır. Kongrelere katılım noktasında kurumlarda maddi kaygılar ve sağlık hizmetinin aksamaması adına asistanlara yeterli destek verilmemektedir.
• Asistan/araştırma görevlilerinin çalıştıkları kurumlardan web tabanlı bilimsel veri tabanlarına ulaşımları konusunda sıkıntılar bulunmaktadır.
ÇÖZÜM ÖNERİLERİ:
• Asistan/araştırma görevlilerinin temel olarak katılması gereken kongre sayısının belirlenmesi
önerilmektedir.
• Kongre desteğinin endüstriye bağımlılığının azaltılarak, YÖK/Sağlık Bakanlığı tarafından temel katılım
desteğinin (sözlü sunum gibi) olması önerilmektedir.
• Asistan kongreleri düzenlenebilir.
• Kongre katılım sürelerinin yıllık izinlere yansımaması önerilmektedir.
• BAP (Bilimsel Araştırma Projeleri) ve diğer desteklerin artırılması ve ulaşılabilirliğinin kolaylaştırılması
önerilmektedir. Pubmed gibi online veri tabanlarına ulaşılabilirlik artırılmalıdır.
• YÖK/Sağlık Bakanlığı’nın, veri tabanlarına ortak ulaşabilecek şekilde bir sistem kurması önerilmektedir.
• Uzmanlık eğitimi sırasında farklı bölümlerde doktora eğitiminin de yapılabilmesine olanak sağlanabilir.
EĞİTİCİLERİN EĞİTİMDEKİ KATKILARINA İLİŞKİN SORUNLAR:
• Eğitici sayısında ve niteliğinde eksiklikler mevcuttur. Başka illerde görevlendirmesi olan eğiticiler ile yeterli zaman diliminde beraber olunamamaktadır.
• Eğiticilerin özel hasta veya muayenehane hastalarına yoğunlaşması, asistan/araştırma görevlilerine yeterli sorumluluğu özel hasta kavramından ötürü verememesi, öğretim üyelerinin yeterince denetlenmemesi, öğretim üyelerinin otoriter tutumlarından ötürü danışman konumundan çok korkulacak bir kavram konumuna dönüşmesi, uzmanların eğitici rolünün ve yeterliliğinin tartışmalı olması gibi sorunlar karşımıza çıkmaktadır.
• Asistan/araştırma görevlileri eğitim konusunda en çok kıdemlisi olan uzmanlık öğrencisinden yararlanmaktadır. Yapılan anketlerde eğiticiyle hiç karşılaşmıyorum, iletişim olmadan asistanlık hayatıma devam ediyorum demekte olan %17 oranında bir asistan/araştırma görevlileri grubu bulunmaktadır.
• Bazı üniversitelerdeki eğiticilerin doçent ünvanını aldıktan sonra o eğitim kurumundan ayrılma istekleri
de ciddi bir problem olarak karşımıza çıkmaktadır.
• Özel hasta muayene sistemi birçok üniversitede ciddi bir sorun olarak karşımıza çıkmaktadır.
• Eğiticiler kıdemlendikçe eğitsel aktivitelerden ve hizmetten çekilmektedir.
ÇÖZÜM ÖNERİLERİ:
• Eğiticilerin yeterliliğinin denetlenmesi, asistan/araştırma görevlilerinin öğretim üyelerine yönelik geri bildirim yapabilecekleri bir sistem kurulması önerilmektedir.
• Uzman hekimlerin eğitime katkılarının artırılması düşünülmelidir.
• Asistan karnesi gibi eğitici karnesi uygulaması da gerçekleştirilebilir.
• Kurumların verdikleri eğitimlerin denetlenmesi önerilmektedir.
• Üniversite hastanelerine de uzman hekim kadroları verilmesi önerilmektedir.
• Verilen eğitim konusunda yetersizlikler tespit edilmesi durumunda klinik kapatma olmaksızın geçici olarak
program kapatma yoluna gidilebilir.
•Eğitim ile hizmet öğretim üyeleri için ayrılabilir. Verilen eğitimin performans getirisi hizmetin getirisine
eşit veya üstünde olmalıdır.
ALANA ÖZGÜ YETKİNLİKLERİN KAZANILMASINA İLİŞKİN SORUNLAR:
• Asistan/araştırma görevlisi karnelerinin etkinliğinde ciddi sıkıntılar mevcuttur. Çoğu kurumda takibi yeterli düzeyde değildir.
• Öncelikli amacı eğitim vermek olması gereken öğretim üyelerinin birçok merkezde önceliğinin özel vakaları olduğu görülmektedir. Özel muayene ve ameliyat uygulamalarından dolayı asistanların uygulamalı eğitimlerinde aksaklıklar olmaktadır.
ÇÖZÜM ÖNERİLERİ:
• Asistan/araştırma görevlisi karnesinin güncel olarak doldurulması, takibinin artırılması ve bu alanda
eksiklikleri bulunan merkezlerin denetiminin artırılması önerilmektedir.
• Online karne uygulamasına başlanılarak, asistan/araştırma görevlisi karnelerine standardizasyon
getirilebilir. Branş dernekleri ve ilgili kurumların bu konuda etkin görev almaları önerilmektedir.
• Asistan/araştırma görevlilerinin sadece hizmet elemanı olarak görülmemesi, yetkin uzman olmaları için
gereken eğitimi alıp almadıklarının denetlenmelsinin uygun olacağı düşünülmektedir.. Yetkin uzman
olma nedeniyle uygulandığı söylenen yasal olmayan sayıda nöbet tutturulan birimlerin denetlenmesi
önerilmektedir.
• Öğretim elemanlarına eğitim/özel vaka oranı getirilebilir.
• Öğretim elemanlarına, eğitimin öncelikleri olması gerektiği bilinci yerleştirilmelidir. Eğitim vakası için
gerekirse Sağlık Bakanlığı tarafından belirlenen katsayı arttırılabilir.
• Özel vakaların mesai içinde alınmaması konusunda etkili önlemlerin alınması önerilmektedir.
• Karnelerde sayısal olarak tamamlanması gereken minimum ameliyat sayısı belirtilebilir.
• Eğitim verme konusunda eksikleri bulunan eğiticilerden performans kesintisi yapılabilir.
• Bütün cerrahi branşlarda ve girişimsel işlem gerektiren bölümlerde yeterliliğin değerlendirilmesinde pratik
değerlendirme sınavı ve tüm tıp branşlarında merkezi olarak düzenlenen yıllık sınavlar ve bitirme sınavı
yapılabilir.
• Uzmanlık eğitiminde teknoloji kullanımının (cerrahi branşlar için simülasyon eğitimleri gibi) yaygın
olarak eğitime dahil edilmesi önerilmektedir.
SOSYAL HAYAT VE İLETİŞİM PROBLEMLERİ
• Asistan/araştırma görevlilerine oryantasyon, iletişim vb. eğitimleri birçok merkezde verilmemektedir.
• Sosyal aktivitelere gereken önem verilmemektedir.
• Birçok eğitim kurumunda eğiticilerin yabancı dil düzeyinin yetersiz olduğu görülmektedir.
• Yabancı uyruklu asistanların özlük haklarında ciddi sorunlar mevcuttur.
• Yabancı uyruklu asistan/araştırma görevlilerinin kendilerine ait sınavlarında düşük puanla giriyor olmaları
fırsat eşitsizliğine yol açmaktadır.
• Kurumlardan yıllık izin alınması konusunda problemler yaşanmaktadır.
• Nöbet ertesi çalışmaya devam edilmesi hasta hekim ilişkisinin, hekim hekim ilişkisinin ve günlük sosyal
ilişkilerin olumsuz etkilenmesine neden olmaktadır.
ÇÖZÜM ÖNERİLERİ:
• Oryantasyon, iletişim gibi zorunlu eğitimlerin yapılıp yapılmadığının geri bildirimlerle takip edilmesi
önerilmektedir.
• Vakıf üniversitelerinde hafta sonu mesaisinin kanuni zemine oturtulması önerilmektedir.
• Yabancı uyruklu asistanların maaşı konusunda iyileştirilmeye gidilmesi önerilmektedir.
• Her asistan/araştırma görevlisine mümkün ise aynı bölümden olmayan bir danışman eğitmen belirlenebilir.
• İzin kullanımı konusunda standardizasyon getirilebilir.
• Nöbet ertesi izin getirilmelidir. Nöbet yazılırken en azından ayda 1 boş hafta sonu bırakılması önerilmektedir.
• Günaşırı nöbet tutturulmaması önerilmektedir.
• Yabancı uyruklu asistan/araştırma görevlilerinin, Türk asistan/araştırma görevlileri ile rekabet koşullarının
eşit şartlara getirilmesi, aynı maaş ve özlük haklarını almalarının sağlanması önerilmektedir. Kadın asistan/araştırma görevlileri gebelik ve emzirme döneminde pozitif ayrımcılığa tutulması ile kayıp olan eğitim süresi ve nöbet saatlerinin tespiti ve nicelik açısından değerlendirilmesinin yapılması ve eğitim süresinin uzatılması önerilmektedir.
• Gebelik iznindeki asistan/araştırma görevlisinin kadroyu dolduruyor olmasının getirdiği negatif durumun
bertaraf edilmesi açısından tıpta uzmanlık sınavında asistan planlama mekanizmasında doğum izninde
olan hekimin bildirilmesi ve bu durumun dikkate alınması önerilmektedir.
MEZUNİYET SONRASI EĞİTİMDE İDARİ PROBLEMLER
• Asistan/araştırma görevlisi sayıları yetersizdir. Kadrolar yeterli düzeyde açılmamaktadır. Mevcut asistan
sayılarıyla kaliteli eğitim verilmesi konusunda güçlükler yaşanmaktadır. İptal olan TUS (Tıpta Uzmanlık
Sınavı)’lar nedeniyle asistan/araştırma görevlisi kadrolarında dengesizlikler bulunmaktadır.
• Çalışma saatleri standart değildir. Çoğu zaman mesai dışı saatlerde çalışmak zorunda kalınmaktadır ancak
bu durum ücret olarak yansımamaktadır.
• Devlet ve üniversite kadrolarında olanlar için kadrolar arasındaki ücret, özlük hakları ve mevzuat farkları, özlük hakları farkları, mevzuat farkları mevcuttur.
• 130 saatin üzerinde tutulan nöbet ücretleri ödenmemektedir. Tutulan nöbet saati kadar ücretin, nöbet süresinin 130 saati geçmesi nedeniyle ödenmemesi, asistan/araştırma görevlisi maaşlarının standardizasyonunun olmaması da maddi açıdan asistan/araştırma görevlilerinin hayatını etkilemektedir.
• Asistan/araştırma görevlisi sayısının yetersizliğine bağlı yasal zemine aykırı 10’dan fazla nöbet tutturulması,
bazı hastanelerde 30 gün icap tutturulması gibi uygulamalar mevcuttur.
• Acil servislerde farklı branşlara nöbet tutturulmaktadır. Bu durum malpraktis açısından ciddi problemlere
yol açabilmektedir.
ÇÖZÜM ÖNERİLERİ:
• TUS sorularının hatasız hazırlanması oldukça önemlidir.
• Mevzuatın ve özlük haklarının standardize edilmesi, ortak çatı yönetmelik oluşturulması, eşit işe eşit ücret
ödenmesi önerilmektedir.
• Performans sistemi asistan/araştırma görevlilerine de getirilebilir.
• Nöbet sayısı ve sıklığındaki uygulama yanlışlıklarının mevzuatlara uygun olacak şekilde düzenlenmesi önerilmektedir..
• Asistan/araştırma görevlilerinin TUKMOS’ta belirlenen rotasyonlar dışında çalıştırılmaması önerilmektedir.
• Asistan/araştırma görevlisi döner sermaye ödemelerinin belirli sınırlar içinde olması önerilmektedir. Aynı
kurumda bölümler arası büyük farklılıklar ortaya çıkmaktadır. Bu durumun eşitlenmesi önerilmektedir..
• Asistan/araştırma görevlisi çalışma şartlarının ve fiziksel koşullarının iyileştirilmesi, kurumlarda sağlıkta
şiddet ile ilgili etkin önlemlerin alınması önerilmektedir.
• Asistan/araştırma görevlisi temsilcilerinin yönetim hiyerarşisinde yerinin yasal mevzuat ile belirlenmesi
önerilmektedir. Hastane ve tıp fakültesi yönetim kurulu toplantılarına asistan/araştırma görevlisi temsilcisinin davet
edilmesi önerilmektedir.
• Uzman hekimlerin nöbet sistemine dahil edilmesi önerilmektedir.
• Kurumun asistan sayısı için norm kadro belirlenmeli ve bu sayının düzenli olarak sağlanması önerilmektedir.
EK HUSUSLAR
• Servis işleyişinde hemşire ve yardımcı sağlık personelin görev tanımlarının net olarak belirtilmemesi asistanın iş yükünde artışa neden olmaktadır.
• BAP sistemine asistan/araştırma görevlileri yürütücü olarak başvuramamaktadır. Projelerde yürütücü olamamak ise, akademik özgürlüğü ciddi bir şekilde kısıtlamaktadır.
• Vakıf üniversitelerinde çalışanlar uzman olduklarında uzmanlık eğitimleri süresince memuriyet yapmadıkları için devlet hizmet yükümlülükleri sırasında aday memur olmaktadır ve eş tayininden faydalanamamaktadır.
• Radyoloji alanındaki hizmet alımları bazı kurumlarda radyoloji eğitimini olumsuz yönde etkilemektedir.
ÇÖZÜM ÖNERİLERİ:
• Sevk zincirinin getirilmesinin ve poliklinik sayılarının sınırlandırılmasının, sistemi daha işlevsel hale getireceği düşünülmektedir.
• Asistan/araştırma görevlilerinin iş tanımlarının yapılması önerilmektedir.
• Kurumlar arası eğitici sayısında standardizasyon getirilebilir.
• Özellikle temel tıp bölümlerinde 50d, 33a, ÖYP ve TUS kadrolarının arasında oluşan özlük, maaş ve eğitim farklılıklarının standardize edilmesi önerilmektedir.
• Uzmanlık eğitim programlarının akreditisyonu sağlanmalıdır.
• Asistan/araştırma görevlilerinin BAP sistemine herhangi bir öğretim üyesine ihtiyaç duymadan başvuru yapılabilmesi sağlanabilir.
• YÖK bünyesinde asistan/araştırma görevlileri sorunların iletilebileceği bir mekanizma kurulabilir.
• Temel Bilimlerde tıp fakültesi mezun oranının arttırılması konusunda çalışmalar gerçekleştirilmesinin
faydalı olacağı düşünülmektedir.
