“LABORATUVARLAR UZMANLARININ SADECE CİHAZLARI ÇALIŞTIRAN KİŞİLER OLDUĞU DÜŞÜNÜLÜYOR. HALBUKİ BU BİR EKİP İŞİ. HEPİMİZ BİRLİKTE ÇABALIYORUZ VE BU ŞEKİLDE GÖZ ARDI EDİLMEK ARKA PLANA ATILMAK HEPİMİZDE BİR MOTİVASYON, MORAL KAYBINA NEDEN OLUYOR”
Türk Tabipleri Birliği (TTB) tarafından düzenlenen Covid-19 ve Sağlık Çalışanlarının Sağlığı Sempozyumunda konuşan 9 Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıbbi Biyokimya Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Sezer Uysal, Covid-19 pandemisi dolayısıyla laboratuvarlarda yaşanan sorunları şöyle anlattı:
“Pandeminin başlangıcında laboratuvar olarak bizim iş yükümüz azalmadı tam tersine arttı. Bu nedenle ciddi bir iş yoğunluğu, yorgunluk oldu. Nöbetlerde özellikle dinlenme odalarında, odalarımızın havalandırmalarında sıkıntılar yaşıyoruz, yaşadık… Ben üniversite hastanesinde çalışıyorum; pinomatik sistemleri kapatıp azaltabildik biz ama diğer hastanelerden aldığım bilgiler daha farklı; arkadaşlarımız ciddi engellerle karşılaşmışlar başlangıçta… Sağlık Bakanlığının yayınladığı bazı düzenlemeler sayesinde bu önlemler alınabilmiş ama birçok kurumda laboratuvar uzmanları göz ardı ediliyor… Koruyucu ekipmanlar, başlangıçta laboratuvarlara daha geç verildi; şimdi öyle bir sıkıntı olmasa da başlangıçta sıkıntılar yaşadık.
Yeni Görevlendirmeler Oldu
Bizim aslında en büyük sıkıntımız pandemide hekim olarak görevlendirilmemiz oldu… Tabi ki iş birliğine her zaman açığız ama bizim laboratuvarlardaki iş yükümüzün artışı bu aşamada idare sorumlulukları yapmak zorunda olmamız özellikle satın alma, teknisyenlerin görevlendirilmesi, muhasebe, mühendislik gibi çok fazla işlere bölünmemiz zorluklar yarattı. Birçok arkadaşım pandemi nöbetlerinin ertesi günü laboratuvardaki işlerine devam ettiler.
Hasta Trafiğinden Çok Uzağız
Eğitim araştırma hastanelerinde daha çok servislerde ya da polikliniklerde asistanlar görevlendirildi. Uzman hekimler ise daha çok servis sorumlusu olarak görev aldılar. Ama tabi burada da sıkıntımız bazıları 20-25 yıldır laboratuvarda çalışan hekimler… Hasta trafiğinden çok uzaklaştığımız için ciddi stresler yaşandı; özellikle triyajlarda, yönlendirmelerde sıkıntılar oldu. Şu anda da asistan hekimler özellikle filyasyonda, aşılama ekiplerinde görevler yürütüyorlar.
Oryantasyon Eğitimi Verilmedi
Pandemi polikliniğinde görevlendirilenlerden aldığım geri bildirimler; en başta oryantasyon eğitimi verilmemesi; temel bilimlerdeki hekimlerin oldukça zorluk çekmesine, acil durumları atlama stresi yaşadılar. Bunun dışında hastalarla, tabi herkesin karşılaştığı hastalarla, hasta yakınlarıyla karşı karşıya gelmek, sürüntü almak konusunda; şu anda sürüntüleri mesela bizim hastanemizde diş hekimleri alıyor ama başlangıçta ciddi sıkıntılar yaşadık.
Yaşadığımız Güçlükler Neler?
Ben laboratuvar yöneticisi olarak da yaşadığımız güçlüklerden bahsetmek isterim: Örneğin biz daha çok malzeme temini ile ilgili çok zaman harcadık. Çünkü hasta popülasyonu değişti. Bazı kitler elimizde kaldı, firmalarla uğraştık. Çok istenen bazı testler yetmedi, bunları temin etmekle uğraştık. Koruyucu ekipmanlarımız yeterli olduktan sonra maske, mesafe çok dikkat ettiğimizde; kendi laboratuvarımdan örnek verirsem çok fazla Covid-19 pozitif olan personelimiz olmadı sadece 12 personel oldu; ama birer hafta temaslı karantinasını yaptığımızda çalışma düzenini sağlamakla daha çok zaman harcadık.
“ÖZEL LABORATUVARLAR DA İSE FARKLI SORUNLAR OLDU. ORADA PERSONEL SAYISI DA AZ; KISA ÇALIŞMA ÖDENEĞİ OLDU, DÖNÜŞÜMLÜ ÇALIŞMA DÜZENİNE GEÇİLDİĞİNDE BAZI ÖZEL LABORATUVAR YÖNETİCİLERİNİN ARADAKİ FARKI ÖDEMEDİĞİ VE BİRÇOK ÇALIŞANIN MAĞDUR OLDUĞU BİLGİSİNİ ALDIM”
Özel Laboratuvarlarda Durum
Özel laboratuvarlar da ise farklı sorunlar oldu. Orada personel sayısı da az; kısa çalışma ödeneği oldu, dönüşümlü çalışma düzenine geçildiğinde bazı özel laboratuvar yöneticilerinin aradaki farkı ödemediği ve birçok çalışanın mağdur olduğu bilgisini aldım. Antikor testi, PCR testi yapmaya başladıklarında tabii iş yükleri çok fazla arttı. Yurtdışı çıkış örneklerinin de analizini yapıyorlar; hafta sonları, gece vardiyaları kat kat arttı. Bu arada bizim kadar avantajları yok. Özel örnek alım yerleri için özel yerler oluşturmak zorunda kaldılar.
Derslere Ara Vermek Zorunda Kaldık
Uzmanlık eğitimi açısından; asistanların poliklinik görevlendirmeleri oldu, dönüşümlü çalışma başladı ve derslere ara vermek zorunda kaldık. Nöbetlerde laboratuvarların iş yükü oldukça fazla; şu anda da bu şekilde devam ediyor. Bazı uygulamaları, eğitimleri yapamadık ama tabii diğer uzmanlık dallarına göre bizde daha az diyebilirim.
“BİRÇOK KURUMDA LABORATUVAR UZMANLARI GÖZ ARDI EDİLİYOR… KORUYUCU EKİPMANLAR, BAŞLANGIÇTA LABORATUVARLARA DAHA GEÇ VERİLDİ; ŞİMDİ ÖYLE BİR SIKINTI OLMASA DA BAŞLANGIÇTA SIKINTILAR YAŞADIK”
Ek Ödemelerdeki Kriterler
Bizim farklı bir sıkıntımız, biliyorsunuz, ek ödemelerdeki kriterler… Biz laboratuvarlar bütün Covid-19 pozitif hastalara hizmet ediyoruz. Ama laboratuvarlar pandemide tanımlı olmayan alanlar olarak değerlendirildi. Pandeminin başlangıcında ek ödeme yönetmeliğinde de kat değişikliği olmuştu; bu da motivasyon kaybına neden oluyor. Yani laboratuvarlar uzmanlarının sadece cihazları çalıştıran kişiler olduğu düşünülüyor. Halbuki bu bir ekip işi. Hepimiz birlikte çabalıyoruz ve bu şekilde göz ardı edilmek arka plana atılmak hepimizde bir motivasyon, moral kaybına neden oluyor. Sonuçta bütün hastaların takip süresince laboratuvara tekrar tekrar örnekleri geliyor. Belki emeklerin görülmesi, göz ardı edilmemesi bizler için çok daha motive edici olacaktır.”
