“BİR HASTALIĞIN MESLEK HASTALIĞI OLARAK KABUL EDİLMESİ İÇİN İKİ UNSURU TAŞIMASI GEREKİYOR: BİRİNCİSİ, İŞ FAALİYETİNDEKİ MARUZ KALIMLA SPESİFİK BİR HASTALIK ARASINDA NEDENSEL İLİŞKİ BULUNMASI GEREKİYOR. İKİNCİSİ DE BU HASTALIĞIN O İŞTE ÇALIŞANLARDA TOPLUMUN GERİ KALANINDAN DAHA YÜKSEK OLMASI GEREKİYOR”
Sağlık Bakanlığı Ankara Mesleki ve Çevresel Hastalıklar Hastanesi Uzmanı Dr. Canan Demir, TTB tarafından düzenlenen Covid-19 ve Sağlık Çalışanlarının Sağlığı Sempozyumunda şunları kaydetti:
“Dünya Sağlık Örgütü ve özellikle Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) bir hastalığın meslek hastalığı olarak kabul edilmesi için iki unsuru taşıması gerektiğini ifade ediyor:
Birincisi, spesifik bir çalışma ortamında veya iş faaliyetindeki maruz kalımda spesifik bir hastalık arasında nedensel ilişki bulunması gerekiyor. İkincisi de bu hastalığın o işte çalışanlarda toplumun geri kalanından daha yüksek olması gerekiyor. Biz bu ikisini de Covid-19 özelinde meslek hastalığı değerlendirmesinde en başından beridir dikkate alıyoruz. Yine Dünya Sağlık Örgütü daha geniş bir tanım yapıyor ve diyor ki birincil olarak iş faaliyetlerinden kaynaklanan ki gördüğünüz gibi bu da aslında bir nedenselliğe atıf yapan genel bir tanımlama.
Mevzuat Nasıl?
İki temel Kanunumuz var. Birincisi daha çok sigortacılık ayağını ilgilendiren bir Kanundur ki genellikle SGK kendi işleyişini, bu Kanun hükümleri ve buna bağlı çıkarılan yönetmelik ve genelgelerle düzenlemekte. Burada daha tabii detaylı tanıma, işin niteliğinden dolayı tekrarlanan bir sebeple veya işin yürütüm şartları yüzünden aslında meydana gelen hallere meslek hastalığı diyor. 6331’in doğası ve ruhu daha farklı bir İş Sağlığı Güvenliği Kanunu olduğu için burada dikkat edersek daha genel bir Dünya Sağlık Örgütü tanımına çok benzer bir tanımla karşılaşıyoruz.
“MESLEK HASTALIKLARINDA DİKKATE ALMASI GEREKEN NEDENSELLİK KRİTERLERİ; EPİDEMİYOLOJİ ALANININ İSMİ İNGİLİZ BİLİM İNSAN BRADFORD HILL’IN KRİTERLERİNE ÇOK BENZİYOR. BİZ DE MESLEK HASTALIKLARI ALANINDA NEDENSELLİK İLİŞKİSİNİ ANLAMAYA ÇALIŞIRKEN BU KRİTERLERİ NEREDEYSE YÜZYILDIR KULLANIYORUZ”
Meslek Hastalığı Tanı Rehberi
Bir hastalığın meslek hastalığı olarak kabul edilip edilmeyeceğine nasıl karar veriyoruz? Bununla ilgili uluslararası rehberlerden de çok büyük oranda yararlanıyoruz. Bunlardan bir tanesi en önemlilerinden biri Uluslararası Çalışma Örgütünün genel olarak meslek hastalıkları ile ilgili bir rehberi var. Eski bir rehber ama temel ilkeler açısından güncelliğini koruduğunu düşünüyorum. Yine Avrupa Komisyonunun hazırlamış olduğu çok önemli ve daha kapsamlı 280 sayfalık bir meslek hastalığı tanı rehberi var. Her iki rehberin de ortak olarak belirttiği, meslek hastalıklarında dikkate alması gereken nedensellik kriterleri var… Bunlar epidemiyoloji alanının büyük ismi İngiliz bilim insan Bradford Hill’ın kriterlerine çok benziyor. Biz de meslek hastalıkları alanında nedensellik ilişkisini anlamaya çalışırken bu kriterleri neredeyse yüzyıldır kullanıyoruz.
Başvuru Yeri ve Koşulları
“COVID-19 NEDENİYLE BİR YAKINIMIZI KAYBETTİYSEK NE YAPABİLİRİZ? BAŞVURACAĞIMIZ YER SOSYAL GÜVENLİK KURUMU… MESLEK HASTALIĞI OLDUĞUNU GERÇEKTEN DÜŞÜNÜYORSAK O VAZİFENİN GEREĞİ OLARAK BU HASTALIĞA YAKALANDIĞINI DÜŞÜNÜYORSAK BAŞVURU YAPMAK DAHA ANLAMLI”
Aralık 2021’de SGK’da Yüksek Sağlık Kurulu Covid-19’u Meslek Hastalıkları listesine ekledi ve yükümlülük süresini de 30 gün olarak belirledi ki bu da zaten ilgili yönetmelikteki hükümlere aykırı değildi. Bu alınan karar ile Covid-19’u meslek hastalığı olarak ülkemizde kabul ediliyor. Peki ne yapabiliriz? Covid-19 nedeniyle bir yakınımızı kaybettiysek ne yapabiliriz? Tabi başvuracağımız yer Sosyal Güvenlik Kurumu… Meslek hastalığı olduğunu gerçekten biz de düşünüyorsak o vazifenin gereği olarak bu hastalığa yakalandığını düşünüyorsak başvuru yapmak daha anlamlı. İkincisi başvuru nereye yapılacak? Son çalıştığı kuruma yapılacak. Biliyorsunuz Sağlık Bakanlığının bir genelgesi de oldu sanıyorum. Aralık 2020’de yayınladığı Sağlık bakanlığı İl Sağlık Müdürlüğü üzerinden kurumlara gönderdi. Burada kurum amiri tarafından yürütülmesi gereken işlemler bir tabloyla tanımlandı. Vefat eden sağlık çalışanı yakını sağlık kurumuna bir dilekçeyle başvurduğu zaman sistem aktive oluyor ve kurum amiri tarafından bu liste doldurulup bu listeye dayanak oluşturabilecek tüm tıbbi bilgi ve belgeler ile (kişinin çalışma listeleri, vardiya listeleri hepsi bir dosya haline getirilip) kurum amiri tarafından SGK’ya ulaştırılıyor… Şu anda sorunlar varsa da sürecin büyük ölçüde işlediğini görüyoruz.
Sağlık Kurulu Raporu Zorunluluğu
Peki Covid-19 geçirdikten sonra herhangi kalıcı bir sağlık sorunu, fonksiyon kaybı yaşıyorsak ne yapalım? Yani kendimiz yaşıyor ne yapalım? Bunu çalıştığımız dönemde edindiğimizi düşünüyorsak mutlaka başvuralım. Kadro türümüz önemli… 4A 4B 4C 4D var. Dolayısıyla buna göre başvuru durumunuz değişiyor. Şimdi 4A ve 4B’ler SGK şemsiyesi altındalar. Ferdi çalışıyorsa muayenehane hekimi olur, işyeri hekimi olur, eczacı olur… Onlar yetkili bir sağlık kuruluşuna başvurarak sürece dahil olabilir ya da bağlı bulundukları il SGK’ya başvurarak sevk alarak bu sürece katılabilirler. Bu yol da kapalı değil. Ama şunu unutmayalım, hayatta olanlar için sağlık kurulu raporu zorunluluğu var. Çünkü bu hastalık meslek hastalığı olarak değerlendireceği zaman mutlaka bir sağlık kurulu raporu üzerine 5510 Sayılı Yasa gereği değerlendirilmek zorunda olacak.”
