III. Tıbbi Tedarik Zinciri Yönetimi Kongresinde, “Değer Bazlı Satın Alma” başlıklı bir sunum gerçekleştiren Acıbadem Mehmet Ali Aydınlar Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Sağlık Yönetimi Bölüm Başkanı Doç. Dr. Haluk Özsarı, ülkemizde ve dünyada tıbbi malzeme satın alma süreçlerinin genel bir değerlendirmesini yaptı.
Doç. Dr. Haluk Özsarı konuşmasında; “Sağlık sistemlerinin odağı, maliyetten değere doğru değişmektedir. Hekim, hasta, sağlık hizmeti sunucusu yani tüm paydaşlar için, sağlık hizmeti tedariği süreci ve sonrasında yaşanan sorunların giderilmesi esas amaçtır. Tüm bunların sağlanabilmesi için: Satın alma, tedarik süreçleri, operasyonel değil stratejik bir fonksiyon olarak değerlendirilmelidir. Aynı zamanda verimliliğin ve sürdürülebilirliğin sağlanması için uzun vadeli stratejik bir yaklaşım benimsenmelidir,” dedi.
fiyat-kalite ilişkisi satın alma süreçlerinde yerini almalı
Doç. Dr. Haluk Özsarı konuşmasında ülkemizde tıbbi malzeme satın alma süreçlerinden doğabilecek toplumsal maliyetlere de dikkat çekti; Özsarı şunları söyledi: “Hasta çıktılarından bağımsız, SUT fiyatı bazlı, kısa vadeli bütçe odaklı satın alma süreçleri, sürdürülebilir ve verimli değildir! Sadece ‘en düşük fiyat’ teklifine göre sonuçlanan geleneksel satın alma süreçleri, doğru hizmet maliyetini gölgeleyerek aslında toplam sağlık harcamalarının artmasına sebep olabilir. Hasta faydası, efektif sağlık çıktıları ve daha kapsamlı sosyal ve ekonomik faydalar gözetilmeden yapılan satın almaların sonucu, orta ve uzun vadede ‘öngörülemeyen maliyetler’ ortaya çıkar. Dolayısıyla, ‘fiyat-kalite ilişkisi’ satın alma süreçlerinde mutlaka yerini almalıdır. Sağlık Teşkilatındaki yeniden yapılanma döneminde, satın alma süreçlerinin de yeniden, ‘değer’ odaklı bir şekilde yapılanması, ‘akılcı ve sürdürülebilir tedarik’ yolunda önemli olacaktır.”
‘Ne satın alınacak?’
Sunumunda dünyadan iyi uygulama örneklerine de değinen Doç. Dr. Haluk Özsarı konuşmasına şöyle devam etti: “Dünyada son yıllarda karar vericilere sorulan 3 başlıkta özetlenebilecek anahtar sorular ve cevapları gündeme gelmektedir: ‘Ne satın alınacak?’ sorusu için gereklilikleri tanımlamalı, ‘Ne önemli?’ sorusu için kritik performans göstergeleri belirlenmeli, ‘Planlanan ödeme ne kadar?’ sorusu için ‘Değer’in ne olduğu saptanmalıdır.”
Dünyadan iyi uygulama örnekleri
Yeni düşünce yapısının kanıta dayalı ve kapsamlı değerlendirme ile akılcı satın alma temeline dayandığını belirten Doç. Dr. Özsarı şunları söyledi: “Bunun için öncelikle mevcutta en çok kullanılan ölçüt olan ‘Yalnızca Fiyat’ yaklaşımı terk edilmeli, ‘Fiyat Ötesi’ bakışı ile hizmeti alanlara da yansıyan ek maliyetler göz önüne alınmalı, ürünün paydaşlarına kazandırdığına yani sonuca odaklanılmalı, dolayısıyla yapılan tıbbi müdahalenin hastanın yaşam kalitesine veya engelliğine olan etkisi temel alınarak toplamda kazandırdığı ‘değer’ hedeflenmelidir. Değer bazlı satın almada kamu alımlarında ulusal düzeyde beklenen temel faydaları şu başlıklarda özetleyebiliriz: Tüm paydaşlara genel olarak maliyeti düşürme fırsatları ve en ekonomik sonuçlar; hastalar, sistem ve toplum için önemli olan değer ve sonuçlara odaklanma; optimizasyon ve profesyonelleşme; satın alma metodolojilerinde harmonizasyon ve standardizasyon; yerelde esneklik ve karşılaştırma avantajı ve işbirliği fırsatları ile iyi uygulamaların yaygınlaşması. Dünyada Norveç, Almanya, İsveç, İngiltere, ABD, Fransa gibi ülkelerde kateter, cerrahi sütür, yara bakımı gibi alanlarda iyi uygulama örnekleri mevcuttur. Türkiye’de de Kamu İhale Mevzuatı’nda, ‘ekonomik açıdan en avantajlı teklif’ veya ‘fiyat dışındaki unsurlar da dikkate alınarak’ gibi hükümlerle tanımlanmış durumdadır.”
