“Üyelerimizin sağlık yönetimi ve sağlık bilişimi alanında üniversitelerde uygulamalı şekilde ders vermesini sağlıyoruz. Bu yıl üniversite ile sağlık sektörü arasında köprü vazifesini daha yoğun şekilde sürdüreceğiz”
“Sabah kalktığınızda banyoya yüzünüzü yıkamaya gittiğiniz yoldaki taşlar sizin birçok sağlık parametrenizi ölçüyor olacak. Banyoda yüz yıkamadan diş fırçalamaya ve yapılan idrarın ölçümlerine kadar birçok veri anında sistemlere kayıt olup hekiminizin takibine sunulabilecek”
Sağlıkta Bilişim Derneği Başkanı Yasin Keleş, klinikiletişim’in sorularını yanıtladı.
Türkiye’de sağlık sektörü paydaşları düşünüldüğünde ağırlıklı olarak hangi sektörler bilişim çözümlerini daha fazla kullanıyor, yatırım yapıyor ve bir pazarlama stratejisi olarak bilişim hizmetlerinin dönüştücü gücünden daha fazla yararlanıyor?
Türkiye’de sağlık sektörü paydaşlarının bilişim çözümlerini kullanım altyapıları neredeyse benzer seviyelerdedir. Fakat bunu günümüzde dijital dönüşümün ve endüstri 4.0 kavramlarının getirmiş olduğu yenilikler ve uygulamalar açısından değerlendirelim.
Dijital dönüşüm ve Endüstri 4.0’ın her ikisinde de farklı paydaşlara hitap eden detaylı çözümler var. İlaç sanayi her ikisini de kullanırken diğer paydaşlar çok daha ileride kullanıyor. Arkasından tıbbı cihaz sektöründeki bilişim teknolojilerinin getirdiği inovasyon gerçekten kayda değer ve köklü değişimlere sebep olmuştur.
Özel ve kamu hastanelerine bakacak olursak son yıllarda kamu hastanelerinin teknoloji kullanımında çok ciddi bir ivmesi var. Kamunun bunu yapmasında en büyük etken sağlıkta dönüşümün temelinde sağlık bilişiminin kullanılması olmuştur. Sağlık bilişimi kullanımı ile gelen kolaylıklar ve çok ciddi bir veri trafiği ortaya çıkmıştır. Bundan güzel faydalar sağlayan Sağlık Bakanlığı bu durumu makro ölçekten mikro seviyelere doğru götürmeyi istemiştir. Bu sayede kötü olan altyapı düzeltilmiştir; kamu hastanelerinde sağlık bilişimi değişimi 10 yıl önce ortaya koyduğumuz ve yıllarca üzerinde durduğumuz Dijital Hastane kavramını hedef haline getirmiştir. Bu sayede bugün kamu hastanelerinde ve onlarca kurum bu konuda ciddi bir disiplinle dijital hastane gerekliliklerini yerine getirmeye çalışmaktadır.
Özel hastanelerde bu değişim çok daha önce başlamış olmasına rağmen kamuya göre zaman zaman geride kalmıştır. Özel hastanelerin sağlık bilişimi kullanımındaki motivasyon ölçme ve değerlendirme odaklı olup aynı zamanda faturalama işlemlerinde hata yapmama motivasyonu ile perçinlenmektedir.
Fakat artık çok daha gelişmiş teknolojileri ve hayatımızı 360 derece saran dijital medya enstrümanlarını çok sık şekilde kullanmaya başlamıştır. Bu sayede bilinirliklerini artırıp hastanelere erişmek isteyenler arasında tercih edilen olma gayretini bu mecra sayesinde bir ileriye taşımak istemektedirler, aynı şekilde dijital medya kullanımı ile sağlık turizm alanında sıkça kullanıldığını görmekteyiz.
Türkiye sağlık sektörü bilişim/dijitalleşme alanında 2017’de sizce nasıl bir sınav verdi?
2017, zor bir yıl olmasın rağmen birçok kurum altyapısında ciddi değişiklikleri yaptı, dijital envanterini çıkarıp dijital medya planlaması yaparak bu alandan ciddi şekilde hastalara ulaşmaya çalıştı. Bir yandan dijital dünyanın olmazsa olmazı dijital medya araçlarını kullanan sektörüz diğer yandan sağlık teknolojileri ile ilgili ciddi gelişmelere şahit oluyoruz. Sanal-yapay zeka, giyilebilir teknolojiler ve IoT ile ilgili gelişmeler gerçekten baş döndürücü bir hızla ilerliyor.
Bir çok uzman görüş Endüstri 3.0 ile 4.0 arasında en büyük farkın sanal zeka kullanımı olduğunu dile getirmektedir. Bu aslında makinelerden ürettiğimiz big data ve onların kullanımında kullandığımız sanal zeka ile birleşince sağlık alanında teşhis, tedavi ve yönetim alanlarında çok ciddi değişimleri getiriyor.
Global ölçekte, Türkiye sağlık sektörü bilişimsel yönden nasıl bir profil sunuyor, nasıl konumlanıyor? Yurt dışı deneyimlerinizden hareketle gözlemlerinizi paylaşır mısınız?
Global ölçekte baktığımız Türkiye sağlık bilişimi alanında çok ciddi bir atak yaptı. 2017 yılında ABD, Avrupa ve Rusça konuşan ülkeler ile Arapça konuşan ülkeler arasından yaklaşık 11 ülke ziyareti yapma fırsatı buldum. Bu ülkelerde çok büyük sağlık kuruluşlarını ziyaret ettim. Aynı zamanda sektörün diğer paydaşları ile görüşme ve karşılıklı fikir alışverişinde bulundum.
ABD sağlık bilişiminde sağlık kuruluşları nezdinde gelişmiş teknoloji kullanımına baktığınızda çok ileride değil fakat sağlık bilişimi alanında faaliyet gösteren yeni kurulmuş firmaların devlet tarafından ciddi şekilde desteklendiği görülüyor. Mevcut firmaların dünyaya açılmasının devlet eliyle sağlanması da sektörün ciddi bir büyüklüğe erişmesine zemin hazırlıyor. Şöyle bir örnek verirsek ülkemizde sadece sağlık bilişim alanında çalışan firmaların ürettiği toplam ciro 40 milyon$ seviyelerinde iken ABD’de ilk 10 firma arasından ilk firmanın cirosu 2,6 milyar$ seviyesindedir.
Bu rakamlar sektörümüz açısından pek iç açıcı değil fakat yazılım alanında yerli firmalarımızın yaptıklarını ihraç etmeye başladığımızda eminim sektörümüzün cirosu bir anda milyar $ seviyelerini ciddi şekilde geçecektir. Ülkemizde kurulmuş ve zor şartlara uyum sağlamış ve bunları aşarak üretkenliğine devam ederek ayakta kalmış firmalar yurtdışındaki pazar için çok değerlidir. ABD ve Avrupa başta olmak üzere bu bölgelerin tamamında firmalar bize göre çok daha yavaş ve müşteri memnuniyeti konusunda çok daha hantal kalıyor. Ülkemizde ise durum tam tersi müşteri memnuniyetini nasıl daha yukarı çıkarırız hesapları her gün yapılmakta ve sürekli bir takip söz konusudur.
Şehir hastaneleri kamu sağlık hizmet sunumunu, bilişim/dijitalleşme yönünden, sizin düşüncelerinize göre, nasıl dönüştürecek?
Şehir hastaneleri ülkemizde sağlık bilişim alanında çok büyük bir fırsattır. Büyüklükleri sebebi ile yönetim alanında birçok konunun artık el yordamı ile veya yama çözümler ile yapılamayacağız anlaşılmıştır. Bu durum şehir hastanelerimizde çok daha elzem bir ihtiyaç haline gelmiştir. Dolayısı ile ülkemizde şehir hastanelerinin bir bir açılması ve giderek artması ile sağlık bilişimi alanında güncel bilişim ve medikal teknoloji kullanımı ciddi oranda artacaktır. Bu artışı fırsat bilerek şehir hastanelerinde büyük ölçekli hastane deneyimlerimi yerli ve milli firmalar oluşturarak veya mevcutları bu alanda eğiterek sağlık bilişimi alanında çok değerli markalar yaratabiliriz. Bu sayede ülkemizin sağlık bilişimi alanında ihracatını katlayarak büyütme fırsatını yakalamış olacağız.
Tüm bunları yaparken mutlaka bu alanda yapılan çalışmaları yönetecek, ekipler içinde çalışacak sağlık bilişim uzmanları yetiştirmemiz gerekmektedir.
Dünyada medikal sektörün dijital uygulama trendleri neler?
Dünya artık sanayi devriminden sonra dijital devrime geçmiş durumda, bugün arabaların birbirleri ile haberleşmesini ve sürücüsüz araçların hayatımıza nasıl girdiğini ve yaygınlaşacağını konuşuyoruz. Medikal sektörde de aynı şekilde cihazların neredeyse tamamına yakını bilgi teknolojileri altyapısı çok güçlü hale gelmiş ve kurumların oluşturduğu big dataya entegre durumda çalışmaya başlamıştır. Cihazların çıktılarını önceden uzun prosesler ile hekimler incelerken şimdi bunu yapan yazılımlar mevcut ve bu sayede hekimin her bir hasta görüntüsü inceleyip rapora dönüştürme süresinde neredeyse 1-2 saat arasında tasarruf sağlanıyor.
Sanal zeka çözümleri artık hekimlerin koydukları teşhis doğruluğunun üstünde doğru teşhis koymaya başladı bu sayede bir çok hastalığın belki de sanal zeka uygulamaları sayesinde ilk teşhislerini uygulamalar üzerinde verebileceğiz. Hekimi teşhisini kontrol noktasında olacak ve daha fazla AR-GE yapmalarına, alanlarındaki gelişmeleri takip ederek katkı sağlamalarına olanak tanıyacağız.
Bunun yanı sıra medikal cihazların büyük bir kısmı mobil hale geliyor, hatta giyilebilir olanlar ciddi oranda artmaktadır. Bu trendin artması ile kişisel sağlık kayıtları olarak hayal edemeyeceğiniz kadar çok veriye sahip olacağız. Şöyle ki;
Sabah kalktığınızda banyoya yüzünüzü yıkamaya gittiğiniz yoldaki taşlar sizin birçok sağlık parametrenizi ölçüyor olacak. Banyoda yüz yıkamadan diş fırçalamaya ve yapılan idrarın ölçümlerine kadar birçok veri anında sistemlere kayıt olup hekiminizin takibine sunulabilecek. Herhangi bir sağlık kuruluşuna olan randevunuzu akıllı cep, saat cihazınız size hatırlatacak. Devamında size yolun yoğunluğuna göre çıkış saati önerisini ve yol haritasını sunacak.
Hastaneye vardığınız ise hekimin olduğu poliklinik odasına kadar size refakat edecek yol gösterecek. Hekim randevu için hazır değilse kurumun big datası ile haberleşerek size bu konuda uyarılarda bulunacak. Öncesinde yapmanız gerekenler için sizi uyaracak. Dolayısı ile hastalar artık zamandan, gereksiz bilgi taşımaktan kurtulmuş olacak. Bu bilgilerin tamamına istediği kurumdan ulaşabilmesi sayesinde ülke ve dünya olarak mükerrer yapılan ve israf edilen tüm maliyetlerden kurtulmuş olacağız.
Sağlıkta Bilişim Derneği olarak 2018 planlarınız nasıl? Yeni dönemde çalışma ajandanızda öncelikli başlıklar neler?
Sağlık Bilişim Derneği olarak 2018 yılında birçok alanda çalışmalarımıza devam ediyoruz. Öncelikle sektör ile irtibatımızı güçlendirdiğimiz ve sektörün profesyonelleri ile bir araya geldiğimiz aylık kahvaltılarımız devam ediyor olacak. Ülkemizin sağlık alanında bölümü olan üniversitelerimizle başlatmış olduğumuz iş birliği çerçevesinde birçok üyemizin sağlık yönetimi ve sağlık bilişimi alanında uygulamalı şekilde üniversitelerde ders vermesini sağlıyoruz. Bu sayede üniversite ile sağlık sektörü arasında köprü vazifesini daha yoğun şekilde sürdüreceğiz.
Buna ek olarak yurtdışındaki üniversitelerimiz ile ülkemizdeki kurduğumuz networkun haberleşmesi için altyapılar kurmayı hedefliyoruz.
Dernek olarak ülkemizin 7 bölgesinde yapılanması tamamlaması ve sağlık bilişiminin gelişmiş ülkelerdeki insan kaynağı seviyelerine çıkması için çalışmalar yapıyoruz.
Bu alanda sektörün profesyonel firmaları ve üniversiteleri ile iş birliği yaparak Sağlık Bilişim Akademisini hayata geçirmeyi planlıyoruz.
Dernek üyelerimiz ile çeşitli ülke ziyaretleri yaparak ülkemizin sağlık bilişimi alanındaki ihracatını milyar$ seviyelerine çıkarmayı hedefliyoruz. Bunun içinde ülke bazında sağlık bilişim ihalelerini üyelerimiz ile paylaşarak onların bu ihalelerde öncelikli şekilde masada olmaları için çalışmalar yürütüyoruz.
Sağlık Bilişim Zirvesi için çalışmalarımız devam ediyor inşallah 2018 yılında tüm sektör paydaşlarını bir araya getireceğimiz büyük bir etkinlik ile karşınızda olmayı hedefliyoruz.
